Апошняя вандроўка на Беларусь -лета 2023

                Сябры нашай Грамады з траўня па жнівень 2023 году ездзілі на Беларусь і дзяліліся ўражаньнем ад вандровок, агульнае з гэтых уражаньняў зьмешчана тут.

             Мяжа: з 5 траўня Беларусь увяла новы памежны рэжым , які быў адменены напрыканцы ліпеня. Усе , хто вандравалі на цягніку ў гэты час азначаюць, што была толькі праверка пашпартоў і ўсе, тое ж самае пра авіападарожжа. А вось тыя ,хто паехалі на ўласным самаходзе сутыкнуліся зусім з іншым. Расейскія памежнікі , як звычайна дзівіліся толькі на пашпарты москоўскіх беларусаў, а вось на беларускім боку было ўсе максімальна сур'ёзна, але тасама па-рознаму, напэўна ўсе лежала ад стомленасьці памяжоўнікаў  , прысутнасьці і загадаў кіраўніцтва. Як максімум быў выхад з самаходу, фатаграфаньне, дагляд рэчаў і самаходу, апытаньне, ўнос у кампутар і г.д.     , былі выпадкі прагляду тэлефонаў . Як мінімум  прагляд пашпартоў, багажніка, бардачкоў.  У залежнасьці ад патрабаваньняў уласна беларускую мяжу праходзілі ад 5 хвілінаў да поўгадзіны, пры гэтым у чарзе да памежнікаў праводзілі ад 1,5 да 8 гадзінаў    і гэта таксама ў залежнасьці ад колькасьці жадаючых перасекчы мяжу на самаходах. Таксама трэба пазначыць , што таксама пры выездзе з Беларусі таксама чэргі , бо на расейскай мяжы можа быць шмат грузавых самаходаў з казахскімі, узбецкімі, армянскімі і г.д. нумарамі і кіроўцамі, большасьць з якіх  вязе "санкцыйныя" вырабы   ў Расею і можна было згубіць некалькі гадзінаў у чарзе, дзе ў перамежку легкавікі і фуры.     

            Грошы: узьнікла пытаньне з якімі грашыма ехаць на Беларусь гэтым летам. Карткі віза,мастэркард  расейскіх банкаў ня дзейнічаюць і гэта было вядома яшчэ з мінулага году. Карткі Мір дзейнічаюць , але не заўседы і не паўсюль і галоўнае- за паслугі бярэцца да 20% ад кошту набыцьця ў пераліку праз афіцыйныя курсы расейскага рубля да беларускага. Мяняць расейскія грошы на беларускія наяўнымі нявыгадна, губляеш да траціны па-за драпежнага абмену. Але самае нявыгаднае атрымаць з расейскай карткі наяўныя беларускія рублі у банку, напрыклад Беларусбанку, бо акрамя драпежніцкага курсу за паслугі заплаціш яшчэ 15% ад сумы, што дакладным выпадку было стратай 47 % расейскіх грошаў на абмен. Таму ў сяброў склалася ўражаньне, што лепш за ўсе прыязжаць на Беларусь з наяўнымі далярамі, або асобныя сябры набылі беларускія рублі ў Маскве па 3,2 за 100 расейскіх, што нашмат лепей абменнага курсу на Беларусі. У цэлым сеньня кошты на Беларусі падобныя на маскоўскія , нешта таньней, нешта каштоўней. Выбар вырабаў  на Беларусі лепш чым нават у Маскве.

          Уражаньні: Людзі сталі больш запалоханыя , больш-меньш спакойна можна размаўляць з блізкімі сябрамі і радакамі, ад палітычнай тэмы бягуць літаральна, фізычна. Нехта лічыць , што беларусы моцна падурнелі. За апошні год тэлебачнік стаў зусім расейскім і з яго амаль зьнікла беларуская мова, на большасьці каналаў яе зусім няма. Нават Лукашэнкі стала меней на беларускіх каналах. Калі глядзець ягоныя выступы на беларускага гледача і размовы з падначаленымі, то адчуваеца падтэкст: " дайце грошы, зарабіце грошы, зрабіце так каб былі грошы, шукайце каналы для атрыманьня грошаў..." Гэта вынік санкцыяў. Амаль зьніклі беларускамоўныя выспы ў буйных местах, як то кавярні ці музэі, паўсюль расейшчына, людзі нават баяцца размўляць па-беларуску , бо за гэта могуць арыштаваць. Практычна амаль не стала беларускамоўных білбордаў, кшалту "смаку беларускай мовы". Нават лукашэнкаўскае чырвоназяленае спалучэньне сьцяжкамі ў Магілеве на галоўнай плошчы замянілі на жоўта-чырвонае( гішпанскае напэўна), але пакуль не расейскі трыкалор. Месты і вескі Беларусі па-ранейшаму  чыстыя і дагледжаныя , але вось якасьць шляхоў паміж местамі пагаршаецца ўвесь час, напэўна таксама працуюць  эўрапейскія санкцыі. Тксама агульнае уражаньне, што ў Менску і абласных местах практычна не заўважныя асобы на падпітку, але ў раеных местах засталося па-старому. Заўважна на беларускім тэлебачаньні тэма недахопу працоўнікоў  для гаспадаркі, бо ўвесь час працуе бягучы ланцужок з вакансіямі. Шукаюць практычна усех і  есьць прапановы на 1000 даляраў ў пераліку і нават крыху болей.Адчуваецца, што ад'езд маладых сямей , у першую чаргу, працягваецца. З расійскімі заробкамі на Беларусі апошні час таксама зусім не салодка,  чакаецца , што хваля расейскага пакупніка- спажыўца паступова будзе спадаць,як турыстычная хваля па-за недахопу грошаў. Таксама  сябры  Грамады сутыкнуліся цікаўнасьцю да самаходаў з расейскімі нумарамі з боку міліцыянтаў, праверкамі папераў.  Радакі разпавядалі , што з вясны вучастковыя робяць абходы і пытаюць дзе здымаюць жыльле расейцы. Усем сябрам Грамады спадабалася ўжываць картку А1 гасьцявую, гэта вельмі зручна і дзякуй таму, хто гэта зрабіў, бо ўсе гэтыя роўмінгавыя варыяцыі нязручныя і каштоўныя.

____________________________________________________________________________________________________________________________

                                                 Апошняя вандроўка на Беларусь- студзень 2017.

                  Навагоднія вакацыі ў Расеі дазволілі зноў звандраваць на Беларусь амаль адразу пасля Новага Году, наведваць радакоў. 3-га студзеня раніцай выехалі з Масквы, з надвор'ем пашанцавала і даехалі хутка. Па шляху, у кавярні сустрэлі два аўтобуса з малдаўскімі гасарбайтарамі, якія ехалі з маскоўскіх заробкаў. За апошнія тры гады, у сувязі з змяньшэньню рынка паслугаў па прыватнаму будаўніцтву і аздобленьню хат і кватэраў малдаване практычна апошнія, хто яшчэ знаходзіць працу, дзякуючы ўменьню і танным коштам на свае паслугі. Няма ўжо заходніх украінцаў, амаль ня стала ўсходніх, так званыя бежанцы з Луганска-Данецкай зоны ніяк сябе на гэтым рынку не заявілі, стала меньш узбекаў і таджыкаў, бо ўпалі і заробкі ўвалютным эквіваленце,  вельмі мала стала беларусаў, але зьявіліся будаўнічыя брыгады з унутраных губерніяў РФ, з тых жа Мардовіі ці Удмурціі.

             На мяжы нічого новага не ўбачылі, расейскія памяжоўнікі не дагледжвалі прыватныя аўто з расейскімі нумарамі, а на беларускім баку сумавалі два аўто транспартнай міліцыі. 4-га студзеня на Беларусі прайшоў сьнежны буран, з мужчынскім імем, на самай справе звычайны снегапад, а потым пачаліся марозы. У Падмоскоўі зіма пачалася 25 кастрычніка і было ўжо шмат снегу,  таму было цікава параўнаць працу маскоўскіх і беларускіх камунальшчыкаў. Тут адразу можна пазначыць,што маскоўсккія камунальшчыкі лепш спраўляцца са шляхамі, негледзячы на больш працяглую зіму і вялікую таўшчыню сьнежнага пакрову, асабліва гэта заўважна ва дварах, дзе ў беларусаў зусім няма малой тэхнікі, няма дворнікаў узбекаў і адразу бачна непрымальная праца савецкіх жэкаў. Камунальная рэформа на Беларусі ўжо не проста насьпела, яна становіцца небяспечнай для краіны, бо калі сапраўды будзе сьнежная зіма, з такой працай людзі няздолеюць выйсьці са шматпавярховых дамоў і ўсе спыніцца. Праўда апошнія двадцаць год на Беларусі назіраюцца эўрапейскія мяккія зімы, сьнег рэчаісна кладзецца толькі пасля Новага Году.

              Час занянты наведваньнем радакоў і сьвяточнымі сталамі праляцеў хутка і мы мусілі рушыць назад у Маскву.  Па шляху, недалека ад знаку Шклаўскі раен , убачылі замерзлую машыну  транспартнай міліцыі, падабралі аднаго міліцыянта, другі -кіроўца застаўся ў полі пільнаваць самаход, моцна замерзлы мужчына папрасіў давязці яго да Воршы і высадзіць на прыпынку гарадзкога аўтобуса, разпавеў , што салярка замерзла яшчэ ў вечары, што нядзіўна -на вуліцы было -28 градусаў, увесь час тэлефанаваў знаемым каб выратавалі міліцэйскі самаход і паплечніка. На пытаньне чаму ня выклікалі аварыйку, ен адказаў , што гэта магчыма толькі праз кіраўніцтва, але яго нельга зараз турбаваць ,бо сьвяты. Сумна, страшэнны " рабскі савок" захаваўшыйся на Беларусі не шкадуе нікога. На мяжы зноў жа заўважылі , што легкавікі з расійскімі і беларускімі нумарамі ніхто не даглядае. Грамадзяне любой з 80 краінаў лекка могуць патрапіць у РФ, галоўнае правільныя нумары самаходу.

_______________________________________________________________________________________________________________________

                                              Апошняя вандроўка на Беларусь -ліпень 2016.

              Як звычайна аформілі зяленую картку і патрапілі на Беларусь. Мяжа сустрэла доўгай чаргой з боку Беларусі, бо расейскія памяжоўнікі выконвалі функцыі мытнікаў і заварочвалі фуры з украінскімі, казахскімі,кіргізскімі нумарамі, а таксама часткова з малдаўскімі і беларускімі нумарамі ў адстоўнікі, як кажуць "на разбор палетаў".Беларускі бок у "Рэдзьках" сустрэў двума афіцэрамі транспартнай міліцыі. Зноў заўважылі пагаршэньне шляхоў на Беларусі, асабліва дрэнныя шляхі ўбачылі ў абласным цэнтры Магілеў, у гарадскіх дварах зусім адныя ямы, таксама заўважна, што дзіцячыя пляцоўкі не абсталевываліся з часоў СССР, брудныя лесвічныя клеткі , напэўна мясцовыя дэзы-жэкі зусім забыліся пра сваю працу, або ня маюць грошаў. Зноўку ўвечары заехалі ў "Міеле" па харчы і сустрэліся са смешнай саўковай сістэмай абслугі пакупнікоў. Падышлі ў адзел мясных вырабаў і былі другія на чарзе пасля мужчыны з дзіцем, але... пакупніку- мужчыне адрэзалі кавалак сыравяленай каўбасы , ўзважылі і падлічылі кошт, але пакупнік не пагадзіўся, сказаў ,што кошт павінен быць меньшы -"па акцыі", прадавачка паклікала старэйшую, яны доўга разьбіраліся і паклікалі загадчыцу сэкцыі, тая завіла , што па акцыі трэба купляць цэлы батон, далейшыя падзеі нас не зацікавілі і мы засталіся без кумпяка і шынкі, бо і так згубілі больш 15 хвілінаў і пайшлі на касу, але там сустрэлі чаргу на "роўным месцы", касірка не магла разабрацца з коштам тавару, бо ня было на ім штрых-коду і ў дадатковых сшытках таксама яго ня было, перайшлі на другую касу. Трэба пазначыць , што ўсе гэтыя мажныя цеткі-прадавачкі, якія яўна мелі вопыт савецкага гандлю, але былі выключна ветлівыя і стрыманыя, хутчэй  за ўсе яны добрыя бабулі і класна гатуюць, проста добрыя людзі, але трэба вучыць гандлю пэрсанал і праколы, хутчэй адсутнасьць мэнэджмэнту вельмі заўважная, няўжо цяжка наляпіць штрых-коды на ўвесь тавар. У гэтую вандроўку ўпершыню ўбачылі новыя беларускія грошы, але звыкнуць да іх і да коштаў у іх не атрымалася. У гэтым годзе на Беларусі вялікі ўраджай вішні- паласаваліся. У Магілеве заўважылі новую рэкламу гістарычнага гэрба места, з падсветкай на ліхтаравых слупах-прыгожа. На зваротным шляху , на мяжы з беларускага боку не сустрэлі нават транспартнай міліцыі-нікога, расейскія памяжоўнікі праверылі пашпарты, што рэдка бывае з легкавікамі.

  ______________________________________________________________________________________________________________________                                            

                                                 Апошняя вандроўка на Беларусь-травень 2016

                Дзякуючы травеньскім сьвятам у РФ, атрымалась зноў патрапіць на Беларусь. Асабісты самаход хутка давез да мяжы, аформілі зяленую картку на 2 тыдні і ўбачылі досыць вялізную чаргу з грузавікоў і легкавікоў у бок Расеі, якую стварыла памяжоўная варта РФ.Праехалі дзесьці 150 км па Віцебскай і Магілеўскай абласьцях, рамонту шляхоў не было заўважана.Гэта час , калі квінеюць сады, чарамшына і зеляніна мае салатны колер, што заўседы ўздымае настрой. У Магілеве заўважылі новыя рэкламныя плакаты на фоне Мірскага і Несвіжскага замкаў - "Гісторыя, гэта тое,што нас аб'ядноўвае", пасля напаміну(Я люблю Беларусь) , што насельніцтва пакуль яшчэ жыве на Беларусі, яму акуратна нагадваюць , што яно яшчэ мае гісторыю.Безумоўна гэта слушна, бо сеньняшняя ступень дэнацыялізацыі пачынае ствараць псіхалагічны разпад асобы, людзі спрачаюцы па расейскай палітыцы, як расейцы, забываючы,што жывуць на Беларусі. У хаце ўключылі тэлебачнікі- ні адзіны канал не працуе, высьветляецца - ўсе пераведзена на лічбу, што адзнака часу, але ў фармаце FAT, для якога трэба набыць прыстаўку беларускай або кітайскай з беларускім декодэрам вытворчасьці- ўсе ж беларуская ўлада неяк кантралюе сваю медыйную прастору.Крызіс апошніх годоў у РФ, які закрануў і Беларусь, зьмяніў аўтапарк ўласных аўто. Раней гэта былі пераважна ўжо добра патрыманыя Фольксвагены,Опелі, Форды, пры невялікай колькасьці Мэрсаў вертыкальшчыкаў і БМВ мясцовага бізнесу. Сенньня ад колькасьці каштоўных Х5,Х6, Х7 , Мэрсэдэсаў вабіць у вачох, упершыню ўбачылі ў Магілеве Майбахі з мясцовымі нумарамі. На цэнтральных вуліцах проста выставы новых каштоўных самаходаў. Запыталі радакоў - адкуль, адказ -з Расеі. Дарэчы амаль незаўважна самаходаў беларуска-кітайскай вытворчасьці маркі Джэлі. На службе у катэдральным касьцеле Сьвятога Станіслава паболела вернікаў, зьмяніліся ксяндзы, сеньня яны ня маюць польскага акцэнту, як няма ўжо і польскіх імшаў  у раскладзе небажэнстваў, пануе беларуская мова, але касьцел гэта адзінае месца ў Магілеве,дзе яна пануе.На могілках па  ўсей Беларусі ўвесь тыдзень прыбіраліся, фарбаваліся- шла падрыхтоўка да Раданіцы, на вуліцах местаў паўсюль гандлююць кветкамі да Раданіцы. У траўні адбыўся саміт ўраду саюзнай дзяржавы ў Магілеве, паседжаньне было ў ратушы, Кабякоў размаўляў з расійскім прэм'ерам Мядзьведзевым пра кошты на газ і іншыя гаспадарчыя справы на фоне гістарычнага герба Магілева, якім былі таксама ўпрыгоджаны вуліцы места, што само па сябе было сьмешна, бо напэўна ніхто не патлумачыў прэмьеру РФ за што  нададзены такі гэрб і ягоны сэнс.На зваротным шляху зноў патрапілі ў чаргу на мяжы, у якой згубілі каля поўгадзіны. Заўважылі, што грузавікі з расейскімі нумарамі йдуць па асобнай паласе і падаюць памежнікам нейкую паперу, усе самаходы з украінскімі нумарамі і часткова з беларусімі памежнікі накіровываюць у адстойнік. 

_______________________________________________________________________________________________________________________

                                                Апошняя вандроўка на Беларусь-сакакавік 2016.

                Пасля паўгадовага перапынку зноў патрапіў на Беларусь , напачатку сакавіка 2016, рухаліся на легкавым самаходзе, аформілі "Зяленую картку" на мяжы і лекка патрапілі нарэшце на Беларусь. Краіна сустрэла дрэнным шляхам, які раней быў заўседы лепш за расейскі і проста ўзорны, новымі аб'явамі аб платным шляху, білбордам аб Казіно і гральных аўтаматах у 4 кілометрах ад мяжы. Але ад самой кропкі зьбіраньня грошаў не засталася нават сьледу: ні руччавых шлагбаўмаў , ні будак.Толькі сумуючыя прадстаўнікі беларускай транспартнай міліцыі. Істотных зьменаў да Магілеву па шляху незаўважылі, а гэта прыблізна 130 км па краіне.  На ўскрайку места -  у раене Казіміраўцы(новабудоўлі) заўважылі новы гіпермаркет турэцкай сетцы "Miele", а таксама новую краму сетцы "Рублеўскій".Праехаўшы места наскрозь заўважылі, што пераважная частка вулічнай дзяржаўнай рэкламы на беларускай мове. Асноўная частка гэта рэклама беларускай мовы кшалту-"Ажыны", "Трускаўкі", "Журавіны" па-беларуску, або "Першае слова на роднай мове"- прысьвечнана папулярызацыі роднай мовы - зьявілася 1.5-2 гады таму. Але зьявілася новая рэклама на основе слогана" Я люблю Беларусь" і яе проста выключна шмат і шмат каляровых,памерных, дызайнавых варыяцыў, На  адным з мастоў яна больш чым на 40 слупах па па абодва бакі- безперапынна. Мясцовыя ўлады нагадваюць месьцічам, што яны яшчэ пакуль жывуць на Беларусі. А то з улікам расейскай медычнай прасторы насельніцтва пачало дэзарыянтавацца- ў якой краіне яно жыве. А гэтак выйдзі на вуліцу , або зірні ў вакно - на слупу напісана- Беларусь. Зьявілася таксама рэклама са словамі з дзяржаўнага гімну- "Сэрцам адданыя роднай зямлі". Напэўна ўсе гэта дзейнічае.

                Атрымалася прабыць толькі тры дні. У размове з месьцічамі высьветлілася масавая незадаволеннасьць ўладамі з нагоды пагаршэньня умоваў жыцьця, але ніякіх рэвалюцыйных настрояў, каб не стала горш, каб не было , як на Украіне. Украінцы , якія як бежанцы прыехалі на Беларусь ,сталі звальняцца і зьвяртацца на Украіну ў сувязі з пагаршэньнем умоваў існаваньня.

                Кошты і крамы.  Бутэлька "Баржомі " , шкло 0,5 л,ў Маскве  каштуе 169 рублей РФ, гэта  больш за 2 эўра, а ў Магілеве 16 тыс.беларускіх - гэта 0.75 эўра  - больш чым ў 2.5 разы таньней! Але абутак турэцкай і кітайскай вытворчасьці ў фірмовых буціках таго ж "Miele" у 2-2.5 разы каштоўней за маскоўскі кошт. У Гіпермаркеце людзей няшмат, але на касах вялізныя чэргі, бо вельмі доўга абслугоўваюць кожнага кліента, высьветлілася, што акрамя машынак са штрых-кодамі, есьць яшчэ тры(!) - белы,жоўты і ружовы сшыткі з кодамі і палова тавараў забіваецца ўручную, бо без штрыхкодаў, да таго касіры блытаюцца ў якім жа сшыткаў дакладны тавар. Гэта сьведчыць аб выключна дрэнным мэнэджмэнце.  Жахліва, што на паркінгу не вызначаны шэрагі, ніякімі лічбамі ці літарамі, прыходзіцца доўга шукаць самаход, выключна дрэнна зроблены ўезд-выезд, няма знакаў размяркаваньня руху- такі гіпэрмаркет намі убачаны ўпершыню, спадзяемся , што так не па ўсей краіне. Далека не толькі да Эўропы, далека нават да Масквы, але будзем спадзявацца , што навучацца. Зайшлі ў мясцовую аптэку і здзівіліся- на кожнай другой ,калі не часьцей, каробачцы - шыльдзік-"зроблена на Беларусі". Адрозьніваюцца назвы лекаў, выгляд, расійскіх амаль няма, есьць польскія , літоўскія, украінскія. Прыйшлося кансультавацца па дзіцячаму парацэтамолу, ібупрафену і г.д. ,бо іншыя назвы і выгляд. Зьвярнула на сябе ўвагу 11 назваў-відаў беларускай віагры, вельмі таннай. Цалкам лекі танньнейшыя за расейскія. Белфарм парадаваў сваей перамогай на ўласным рынку. Раней таксама прыходзілась набываць лекі, вітаміны беларускай вытворчасьці для знаемых расіянаў, але гэта было зьвязана не з коштамі , а вялізнай колькасьцю так званых падробных "пустышак"  на расійскім рынку.

            Як звычайна наведваю кніжныя крамы, яны тут дзяржаўныя і захаваліся цалкам,  на тых жа месцах, з тымі ж савецкімі назвамі, што і 30-40 гадоў таму. Кніжак на беларускай мове зараз добра , калі есьць 15%, пакупнікоў вельмі мала, сеньня насельніцтва амаль не чытае. Пытаюся пра дзіцячую біблію на беларускай мове, нідзе няма, есьць 4-5 варыянтаў на расейскай мове. Тут таксама пануе расейская медыйная прастора. Цікаўлюся на беларускія казкі і тут есьць выбар, нават неблагі, набываю некалькі кніжак у якаснай вокладцы з адной серыі"Бабуліны казкі ", "Мудрыя казкі" і г.д.выдавецтва "Харвест". Потым , калі пачаў чытаць дачцэ ў Маскве быў зьбянтэжаны ад колькасьці лексічных памылак. Гэта нешта сэрэдняе паміж беларускай мовай і трасянкай. Нават на адной старонцы, у падобных сказах "работа" і "праца" і адпаведна "работаць "  і "працаваць"- побач. Такога шмат, вучыць мову па такім казкам немагчыма. На вокладцы , таксама памылкі: "наклад" -па беларуску,  а не тыраж, "замова", а не заказ. Адказны за выпуск - І.В. Рэзько напэўна дрэнна вучыўся ў школе, адзін бал па дзесяцібальнай беларускай шкале адзнак.

              Кароткія вакацыі скончыліся і трэба зьвяртацца дадому. Мусілі спыніцца на мяжы з Расеяй  - расійскія памежнікі, па невядомых справах перыкрылі  мяжу, пастаяўшы каля гадзіны на адным месцы кіроўцы пачалі разам сігналяваць, бо "пробка"(карак)  дасягнула некалькі кіламетраў. Гэта дамагло. Памежнікі сталі прапускаць самаходы з двух шляхоў, прызначанных для легкавікоў і нам пашанцавала- мы праехалі, але менавіта за маім самаходам, расейскія памежнікі зноў перакрылі шлях. Таксама адзнака якасьці працы агульнай эўраазійскай прасторы.

                                                                  Працяг будзе. Мадэратар.